Hạ đường huyết ở bệnh nhân tiểu đường nguy hiểm như thế nào?

Bệnh nhân tiểu đường thường chú tâm giảm lượng đường trong máu bằng chế độ ăn uống, tập luyện kết hợp với điều trị bằng thuốc. Tuy nhiên, lại thường không để ý đến việc đường huyết có thể đột ngột hạ xuống thấp. Các chuyên gia y tế khuyến cáo trong quá trình điều trị phải nâng cao cảnh giác đối với hạ đường huyết ở bệnh nhân tiểu đường.

1. Hạ đường huyết là gì ?

  Hạ đường huyết là tình trạng cấp cứu khi lượng đường máu hạ thấp bất thường diễn biến gây hôn mê tử vong. Theo hiệp hội đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) - Trong cơ thể mỗi chúng ta, đường glucose được đưa đi khắp cơ thể, có vai trò nuôi dưỡng các tổ chức đảm bảo cho sự sống của mỗi người. Nó được xem như nguồn năng lượng hết sức quan trọng và cần thiết cho hệ thần kinh, tổ chức não bộ. Vì thế khi đường huyết giảm sẽ ảnh hưởng đến chức năng cơ thể. Khi nồng độ Glucose máu < 2,8mmo/l (50mg/dl) là hạ glucose máu nặng, còn khi glucose máu < 3,9mmol/l (<70mg/dl) đã bắt đầu được xem là hạ đường huyết.

2. Dấu hiệu và nguyên nhân dẫn đến hạ đường huyết

   2.1. Nguyên nhân dẫn đến hạ đường huyết :

Hạ đường huyết ảnh hưởng lớn đến chức năng vận động cơ thể

• Hạ đường huyết do thuốc : Trong quá trình điều trị bệnh tiểu đường, một số loại thuốc có thể gây ra chứng hạ đường huyết.
• Do tiêm insulin : Là một trong những tai biến ở người bệnh tiểu đường khi không kiểm soát tốt lượng đường huyết trong máu dẫn đến việc sử dụng insulin quá mức cần thiết làm đường huyết hạ đột ngột.
• Do ảnh hưởng của 1 số căn bệnh : Hạ đường huyết có thể xảy ra khi người bệnh mắc phải một số bệnh khác gây ra các rối loạn ảnh hưởng đến chuyển hóa đường trong cơ thể, ví dụ như rối loạn nội tiết, bệnh gan, thận hoặc tuyến thượng thận. . .
• Uống nhiều bia rượu – Chế độ ăn uống kiêng khem không hợp lý
• Hạ đường huyết sau ăn : Thường xảy ra sau 1-2 giờ sau bữa ăn, lý do là cơ thể sản xuất quá nhiều insulin ( bệnh Insulinome)

   2.2. Dấu hiệu của hạ đường huyết 

Hạ đường huyết mức độ nhẹ là run rẩy tay (chân)

  Dấu hiệu của từng trường hợp hạ đường huyết là không giống nhau, tùy theo mức độ nặng nhẹ :

– Mức độ nhẹ : Người bệnh sẽ cảm thấy đói cồn cào, xót ruột, bị đau bụng, xuất hiện cảm giác mệt mỏi, nhịp tim nhanh, tay chân run, vã mồ hôi.

– Mức độ trung bình : Có biểu hiện về thần kinh, người bị hạ đường huyết ở mức độ trung bình hay bị lú lẫn, dễ kích động, mắt nhìn một thành hai như người say rượu, một số người bị rối loạn giấc ngủ.

– Mức độ nặng : Xuất hiện lú lẫn cấp tính, dễ bị kích động mạnh, có dấu hiệu liệt nửa người. Bệnh nhân thường có những cơn co giật, có thể bị ngắt quãng hoặc liên tục. Khi hôn mê sâu có rối loạn ý thức, kèm theo tình trạng vật vã, cơ thể có những động tác bất thường, tăng trương lực cơ toàn thân, vã mồ hôi nhưng không xuất hiện tình trạng mất nước.

3. Người bệnh tiểu đường tăng nguy cơ tử vong do chủ quan

– Bệnh nhân Nguyễn Thị H, 56 tuổi ở Hà Nội, đang điều trị tiểu đường type 2, cấp cứu tại Bệnh viện E Trung ương trong tình trạng co giật hôn mê. Hai ngày trước khi nhập viện, bệnh nhân ăn uống kém, mệt mỏi, khi gia đình phát hiện thì bệnh nhân đã rơi vào trạng thái hôn mê. Các bác sĩ chẩn đoán tình trạng bị hôn mê do hạ đường huyết ở bệnh nhân tiểu đường.

– Trên thực tế tình trạng hạ đường huyết ở bệnh nhân tiểu đường thường xảy ra khi bệnh nhân đang ở nhà hoặc đang đi xa, khi đang ngủ… Nên ít được người thân phát hiện để đưa đi cấp cứu kịp thời, dẫn đến các biến chứng nặng nề như hôn mê, tử vong do hôn mê quá giai đoạn, suy hô hấp hoặc quá nặng do sặc phổi. Tình trạng sặc phổi do dịch vị, thức ăn, dịch hầu họng, đặc biệt, có trường hợp do răng giả gây bít tắc đường hô hấp khi bệnh nhân đang hôn mê. Nguy hiểm hơn, tình trạng hạ đường huyết ở bệnh nhân tiểu đường đang lao động hoặc đang điều khiển phương tiện giao thông rất dễ gây tai nạn.

4. Cách cấp cứu khi bị hạ đường huyết đột ngột

  Khi có các dấu hiệu hạ đường huyết, người bệnh cần nhanh chóng ngừng ngay việc sử dụng các thuốc loại uống hạ đường huyết hoặc insulin.

• Nếu trường hợp bệnh nhân ở mức độ nhẹ, vẫn tỉnh táo nên cho uống ngay nước đường... hoặc bổ sung các loại thức uống chứa đường. Sau đó có thể dùng thêm các loại cháo, sữa, hoa quả, bánh ngọt.
• Đối với trường hợp nặng bệnh nhân đã rơi vào trạng thái hôn mê , vì mât ý thức nên không có khả năng nuốt, nếu cho uống thì có thể gây sặc vào đường hô hấp . Những bệnh nhân này cần nhanh chóng tiêm tĩnh mạch dung dịch ngọt ưu trương 20 – 30% (40 – 60ml). , sau đó kết hợp thay bằng truyền nhỏ giọt dung dịch Glucose có nồng độ 5-10% để tránh nguy cơ tái phát hạ đường huyết . Glucose sẽ tiếp tục chuyền cho đến khi người bệnh hồi phục hoàn toàn và có khả năng tự ăn , tự uống đươc.

5. Phòng ngừa hạ đường huyết

Phòng bệnh hơn chữa bệnh

  Hạ đường huyết rất dễ gặp và có dấu hiệu tiến triển nhanh vì vậy ngoài việc khắc phục bệnh, người bệnh nên chủ động phòng ngừa, kiểm soát lượng đường trong cơ thể hàng ngày để bảo vệ sức khỏe của chính mình bằng một số biện pháp đơn giản như :

• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, ăn đủ lượng carbohydrate trước khi tập thể dục và ăn nhẹ trong lúc tập thể dục nếu cần thiết.
• Ăn thêm các bữa phụ ngay khi lượng đường có dấu hiệu xuống thấp hoặc khi các dấu hiệu của bệnh mới xuất hiện.
• Thường xuyên kiểm tra đường huyết và tuân thủ điều trị theo đúng hướng dẫn của các bác sĩ, không tự ý uống thuốc khi không có đơn hoặc ngưng thuốc khi các dấu hiệu bệnh thuyên giảm
• Luôn có sẵn đường hoặc các sản phẩm có đường như kẹo, bánh, socola trong túi đề phòng khi xảy ra hạ đường huyết